مهمترین قواعد رسم الخط نظام نوشتاری فارسی
1.همزه(ء)از جهت حذف یا نوع کرسی آن
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش و پرورش |
|
املاء،انشاء،املاء فارسی، بناء ساختمان و... دائره،نائل،مائل و .... هیات،مساله،شوون،رووف و.... |
الف)املا، انشا،املای فارسی،بنای ساختمان و... ب)دایره،نایل،مایل و ... ج)هیئت،مسئله،شئون،رئوف و... |
2.«الف»
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزشو پرورش |
|
هرون،سلیمان و... زکوه،صلوه،مشکوه و... توریه،تقوی،هوی و... |
الف)هارون،سلیمان و... ب)زکات،صلات،مشکات و... ج)تورات،تقوا،هوا،... استثنا:اله،الله،الی،علی،حتی،اولی |
3.آن ،همان
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش و پرورش |
|
آنروز،همانوقت |
آن روز، همان وقت استثنا:آنجا ،آنچه |
4.ام،ات،اش،مان،تان،شان
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش وپرورش |
|
کشتیم،کشتیت،کشتیش،کشتیمان،کشتیتان،کشتیشان پیم،پیت،پیش و... |
الف)واژه های مختوم به ای کشتی ام، کشتی ات،کشتی اش،کشتی مان،کشتی تان ،کشتی شان ب)واژه های مختوم به ای پی ام ، پی ات،پی اش و... |
5.ام،ای،است،ایم،اید،اند
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش وپرورش |
|
خشنودست،پاکست تست،تواست، رادیو است،دانا است،دانشجو است کاریم،کاریی،کاریست کارییم،کاریید،کاریند تیزپیم،تیزپیی،تیز پیست تیزپییم و... |
الف)واژه های مختوم به صامت منفصل و متصل خشنود است، پاک است O,a,uواژه های مختوم به مصوت توست،رادیوست/داناست/دانشجوست ج)واژه های مختوم یه ای کاری ام،کاری ای،کاری است کاری ایم، کاری اید،کاری اند د) Eyواژه های مختوم به تیز پی ام، تیز پی ای، تیز پی است تیز پی ایم و... |
6.ای (ندا)
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش وپرورش |
|
ایخدا،ایمردو.... |
ای خدا،ای مردو... |
7.این،همین
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش وپرورش |
|
اینجانب،همینجا و... |
این جانب،همین جاو... استثنا:اینجا |
8.به
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش وپرورش |
|
بنام خدا، ببرادرت گفتم بسر بردن،بآواز بلند،بدست آوردن بسختی ،بحق منزل بمنزل بقاعده |
الف)حروف اضافه:به نام خدا ،به برادرت گفتم ب)در گروه اسمی وقیدی و فعلی:به سر بردن ،به آواز بلند ،به دست آوردن ج)در قید: به سختی ،به حق د)پیوند میانی :منزل به منزل ه)در صفت : به قاعده استثنا: به در این شش صفت: بنام(نامی) بهوش(هوشمند) بخرد(خردمند) بهنگام(در زمان مناسب) بهنجار(قاعده مند) بجا(مناسب)/پیش از فعل/ با بن فعل به معنی صفت:برو،بساز،بفروش و.... |
9.بی
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش وپرورش |
|
بیشک،بیغم،بیسواد و... |
بی شک،بی غم،بی سوادو... استثنا:بیمار،بیگانه،بیهوده وجه استثنا:جز دوم دلالت مستقل ندارد. بیزار ،بیجا،بیخود،بیداد،بیراه وجه استثنا:دلالت مستقل جز دوم در ترکیب باقی نمانده است. |
10.ت،هَ
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش وپرورش |
|
عزة الله،نصرة الدین آیة الله، حجة الاسلام راحة الحلقوم |
الف)اسمهای خاص: عزت الله،نصرت الدین ب)بعضی از القاب و عناوین:آیت الله،حجت الاسلام ج)بعضی از ترکیبهای عربی :راحت الحلقوم |
11.تر ،ترین
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش وپرورش |
|
نابتر،کوچکترین و... |
ناب تر ، کوچک ترین و... استثنا:بهتر،بیشتر،کمتر،کهتر،مهتر |
12.ترکیبها.مراد واژه های مشتق(ترکیبهای پیشوند یا پسوند دار)و واژه های مرکب (بی پیشوند یا پسوند)است. در ترکیبها اصل جدانویسی است و پیوسته نویسی استثناست.
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش و پرورش |
|
دستپخت، روانشناس و... جنابعالی،حضرتعالی،اینجانب و... |
دست پخت ،روان شناس و.... استثنا: ترکیبهای نهادی شده، مانند: دانشکده،بهیار،ایلخان ترکیبهای بسیط گونه،مانند:اردیبهشت ،آبرو،نانوا ترکیبهای مزجی،مانند:امشب ، پانصد،گلاب، کهربا،گنجور ترکیبهای اسم خاص یا در حکم آن مانند:بزرگمهر،آبگرم ترکیبهای متروک و مهجور مانند:آبدارو،آبسنگ تبصره:ترکیبهای اضافی(مضاف و مضاف اله، موصوف و صفت) همیشه جدا نوشته میشوند: جناب عالی،حضرت عالی، اینجانب و... |
13.تشدید.تشدید واژه های مختوم به حرف مشدد در صورتی نوشته میشود که بعد از مصوت بیاید:حقّ من،حدّو حصر، حقّا. در غیر اینصورت تشدید آورده نمیشود.
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش وپرورش |
|
سخن حقّ گفت،آن خط را پسندید |
سخن حق گفت ، ان خط را پسندید |
14.تنوین،از جهت نشانه یا کرسی آن
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش و پرورش |
|
مثلا،اتفاقا،احیانا و... نسبةً،عمدةًو... |
الف)مثلاًَ،اتفاقاً،احیاناًو... ب)نسبتاً،عمدتاً و... |
15.جمله های عربی در فارسی
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش وپرورش |
|
علیحده،انشاءالله و... |
علی حده، ان شاء الله و.... |
16.چه
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش و پرورش |
|
چسان،چطورو.... |
چه سان، چه طور و.... استثنا:چرا ،چگونه(وجه استثنا:بسامد زیاد و اشتقاق پذیری مانند:چرایی،چگونگی) آنچه،چنانچه(وجه استثنا: بسامد زیاد) |
17. را
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش و پرورش |
|
ترا،کتابرا،قلمرا و.... |
تورا، کتاب را، قلم را،.... استثنا:مرا،چرا(وجه استثنا:مزج) |
18که
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش و پرورش |
|
با اینکه،همینکه،چنانکه،آنکه و... |
با این که، همین که، چنان که و... استثنا: بلکه/کان=که آن/کاین=که این/کو=که او / کاندر=که اندر/و... این ترکیبها تنها در نثر قدیم و نثر طنز آلود امروز و نیز در شعر بکار میرود. |
19.می همی
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش وپرورش |
|
میآید،همیگفت و... |
می آید،همی گفت .... |
20.«ها» ی بیان حرکت
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش و پرورش |
|
اندیشمند،علاقمند،علاقبند |
اندیشه مند،علاقه مند،علاقه بند |
21.ها
|
گونه های دیگر |
مصوبه اموزش و پرورش |
|
کتابها،گرهها و... |
کتاب ها،گره ها و ... |
22.هم
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش و پرورش |
|
همخانواده،همرتبه،همشغل |
هم خانواده،هم رتبه، هم شغل استثنا:همچنین،همچنان،همچو،همچون همتا،همسایه،همسان،همسر همشیره،همکار،همدم،همبر،همراه،،همچند،همزاد،همنشین، همدل،همزبان،همراز(وجه استثنا:بسامد زیاد یا باقی نماندن دلالت مستقل جز دوم در ترکیب) تبصره1:واژه هایی که با همزه و مصوت بلند آغاز میشوندالزاما متصل نوشته میشوند: همو،همیدون،همین،همان همال،هماواز،هماهنگ و... تبصره 2:واژه های هموار،همواره،هماره،همگن،همانند و همگرا از نظر وجه اشتقاق خارج از این مقوله اند. |
23.هم آواهای چند املایی.مراد واژه هایی است –دخیل و غیر دخیل-که در کتابت آنها حروف هم آوا(ا،ع/ت،ط/ث،ص،س/ز،ذ،ظ،ض/غ،ق)بکار رفته باشد،مانند:تشت،طشت،زغال،ذغال و... .
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش و پرورش |
|
اطاق،اصطخر،طشت،ذغال،طوس و... |
اتاق،استخر،تشت،زغال،توس و... |
24.ی
|
گونه های دیگر |
مصوبه آموزش وپرورش |
|
خانه ی او،نامه ی دوست و.... خانه یی،خانه ئی، نامه یی،نامه ئی و... دانائی،نیکوئی و... آئینه،پائیزو.... |
الف)خانه ء او، نامه ء دوست و.... ب)خانه ای ،نامه ای و.... ج)دانایی،نیکویی و... د)آیینه،پاییزو... |
با نام و یاد او